Workshop/Design Studio Atlantikwall South-Holland 2023
Are you interested in heritage and, in particular, in the role of heritage in our current society? We are organizing an interdisciplinary workshop for Leiden-Delft-Erasmus students about the contested heritage of the Atlantikwall in South Holland. We are looking for BA or MA students from different courses to join.
Would you like to join this workshop? For information and registration:
r.de.boer@arch.leidenuniv.nl
Background workshop/design studio
Every year, a number of universities and the Leiden-Delft-Erasmus Center for Global Heritage organize a student workshop on a current spatial heritage issue. The students come from different studies, especially landscape architecture, history, archaeology and heritage studies. They work intensively in small interdisciplinary groups to answer a question from the heritage field in a four-day session. The students use a spatial design process as a powerful tool to analyze the problem and propose solutions. The end result consists of a number of visual designs with textual explanations that propose different solutions in a creative and concise way.
The Atlantikwall and its legacy
The Atlantikwall was a line of defense and Nazi Germany's largest infrastructure project, built to defend Western Europe against an Allied invasion. In the Netherlands and other occupied countries, almost the entire coastal area had been transformed by the Nazis into a military landscape with bunkers for guns and troops, trenches, barbed wire and minefields.
South Holland and its residents suffered enormously from the construction of the Atlantikwall, for example, thousands of people were forced to leave their homes in The Hague, Katwijk and Noordwijk. After the war, people had an aversion to the relics of the occupying forces, such as the Atlantikwall, and bunkers, tank walls and anti-tank ditches were demolished in various places. However, it turned out to be too much of a task to demolish everything and as a result, many buildings and traces of the Atlantikwall can still be found in the Dutch coastal areas today.
Now that the generation who consciously experienced the war is slowly disappearing, it is time for the current generations to think about the many traces of the Second World War. This is an ongoing process because each generation has to make a decision about which things we refer to as “heritage” and therefore want to pass on and what we indicate as less relevant. In recent years there has been an undeniable growing interest in the uncomfortable heritage of the Atlantikwall in the Netherlands, as evidenced by the fact that since the 1990s many volunteers have committed themselves to renovating bunkers and opening them up as a museum to commemorate WW2.
However, other aspects also surround the bunkers of the Atlantikwall. A bunker can sometimes get in the way in a city like The Hague with a housing project. Is demolition then (un)desirable? The bunkers were built in series and almost none of them are unique, should we keep everything? Moreover, over the years many bunkers have been damaged by the elements and graffiti, they are rarely aesthetically beautiful objects to look at. The bunkers were made by Dutch contractors and workmen with Dutch money (the tax authorities also fell under the occupier) or built by prisoners of war under poor conditions. Bunkers are less about their value as a historical resource and more about the symbolic value they represent as an attempt by Nazi Germany to deny freedom to Europe. In short, the remains of the Atlantikwall confront us with various dilemmas when we think about preserving them for the future.
The province of South Holland is the commissioner for this workshop and is working with the municipalities of The Hague, Katwijk and (hopefully) Noordwijk. The main research questions are at the intersection of spatial heritage and major contemporary social challenges:
• How can the remains of the Atlantikwall in South Holland be used to tackle major social challenges such as climate change, housing, biodiversity and inclusiveness?
• What story do we want to tell with the Atlantikwall in the future and how are we going to do this using the physical remains in the public space?
Staff
dr. G.A. Verschuure-Stuip (TU Delft and LDE CGHD)
dr. R. Jansen (Leiden University)
dr. R. de Boer (TU Delft and LDE CGHD)
MA L. Struckman (Wageningen University)
Programme
Friday 12 May, 10.00-15.00
The students receive a number of short presentations from various parties involved in the management of the Atlantikwall. The student groups will also be made on this first day so that people have time to get to know each other.
Wednesday 17 May
10.00-12.00 Walking tour of The Hague along the route of the Atlantikwall
12.00-13.00 Lunch
13.00-17.00 Debate about the contested heritage that is the Atlantikwall.
Monday May 22
10.00-12.00 Guided tour in an Atlantikwall bunker museum (Scheveningen or Noordwijk)
Tuesday May 30 to Friday June 2
Workshop, every day from 9 am to 5 pm
Workshop/Ontwerpatelier Atlantikwall Zuid-Holland 2023
Heb je belangstelling voor erfgoed en dan met name wat de rol is van erfgoed in onze huidige samenleving? Wij organiseren voor Leiden-Delft-Erasmus studenten een interdisciplinaire worskhop rondom het omstreden erfgoed van de Atlantikwall in Zuid-Holland. We zoeken BA3 of MA studenten van verschillende opleidingen om mee te doen.
Heb je interesse om mee te doen met deze workshop? Voor informatie en aanmelding:
r.de.boer@arch.leidenuniv.nl
Achtergrond workshop/designatelier
Ieder jaar organiseren een aantal universiteiten samen met het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Global Heritage een studentenworkshop rondom een actuele ruimtelijke erfgoedkwestie. De studenten komen van verschillende studies, met name landschapsarchitectuur, geschiedenis, archeologie en erfgoed studies. Ze werken in kleine interdisciplinaire groepjes intensief samen om een vraag uit het erfgoedveld in een vierdaagse sessie te beantwoorden. De studenten gebruiken een ruimtelijk ontwerpproces als krachtig instrument om het probleem te analyseren en oplossingen aan te dragen. Het eindresultaat bestaat uit een aantal visuele ontwerpen met tekstuele uitleg die op creatieve en kernachtige wijze verschillende oplossingen aandragen.
De Atlantikwall en zijn Nachleben
De Atlantikwall was een verdedigingslinie en het grootste infrastructuurproject van Nazi-Duitsland, het was gebouwd om West-Europa te verdedigen tegen een Geallieerde invasie. In Nederland en andere bezette landen was nagenoeg het hele kustgebied door de nazi’s veranderd in een militair landschap met bunkers voor geschut en manschappen, loopgraven, prikkeldraad en mijnenvelden.
Zuid-Holland en haar bewoners hebben enorm geleden onder de aanleg van de Atlantikwall, zo moesten duizenden mensen gedwongen hun huizen verlaten in bijvoorbeeld Den Haag, Katwijk en Noordwijk. Na de oorlog had men een afkeer van de relieken van de bezetter zoals de Atlantikwall en zijn er op verschillende plekken bunkers, tankmuren en tankgrachten gesloopt. Het bleek echter een te grote opgave om alles te slopen en dientengevolge zijn er tegenwoordig nog veel gebouwen en sporen van de Atlantikwall in de Nederlandse kustgebieden te vinden.
Nu de generatie die de oorlog bewust heeft meegemaakt langzaam verdwijnt is het tijd aan de huidige generaties om zich te verhouden tot de vele sporen uit de Tweede Wereldoorlog. Dit is een doorlopend proces omdat elke generatie een beslissing moet maken welke zaken we aanduiden als “erfgoed” en dus door willen geven en wat we aanduiden als minder relevant. In Nederland is er de laatste jaren ontegenzeggelijk een groeiende belangstelling in het ongemakkelijke erfgoed van de Atlantikwall, dit blijkt alleen al uit het feit dat sinds de jaren 90 veel vrijwilligers zich hebben ingezet om bunkers te renoveren en open te stellen als museum om de oorlog te herdenken.
Er zijn echter ook een andere aspecten rondom de bunkers van de Atlantikwall. In een stad als Den Haag, met een opgave voor huizenbouw, kan een bunker wel eens in de weg zitten. Is sloop dan (on)wenselijk? De bunkers werden in serie gebouwd en bijna geen enkele is uniek, moeten we alles behouden? Bovendien zijn over de jaren veel bunkers toegetakeld door de elementen en graffiti-spuiters, het zijn zelden esthetisch mooie objecten om naar te kijken. De bunkers zijn gemaakt door enerzijds Nederlandse aannemers en werklui met Nederlands geld (de Belastingdienst viel ook onder de bezetter) en anderzijds gebouwd door krijgsgevangenen onder slechte omstandigheden. Het gaat bij bunkers minder om de waarde als historische bron en meer om de symbolische waarde die ze vertegenwoordigen als een poging van Nazi-Duitsland om Europa de vrijheid te ontzeggen. Kortom, de resten van de Atlantikwall confronteren ons met diverse dilemma’s als we nadenken over het behoud voor de toekomst.
De workshop/designatelier rondom de Atlantikwall in 2023
De provincie Zuid-Holland is de opdrachtgever en trekt hierbij op met de gemeenten Den Haag, Katwijk en (hopelijk) Noordwijk. De vraagstelling zit op het snijvlak van ruimtelijk erfgoed en de grote hedendaagse maatschappelijke uitdagingen. We formuleren de volgende vragen:
- Hoe kunnen de resten van de Atlantikwall in Zuid-Holland worden ingezet bij het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, huisvesting, biodiversiteit, en inclusiviteit?
- Welk verhaal willen we in de toekomst vertellen met de Atlantikwall en hoe gaan we dit doen gebruikmakend van de fysieke resten in de openbare ruimte?
Begeleiding
dr. G.A. Verschuure-Stuip (TU Delft en LDE CGHD)
dr. R. Jansen (Universiteit Leiden)
dr. R. de Boer (TU Delft en LDE CGHD)
MA L. Struckman (Wageningen Universiteit)
Programma
vrijdag 12 mei, 10.00-15.00
De studenten krijgen een aantal korte presentaties van verschillende partijen die betrokken zijn bij het beheer van de Atlantikwall. Doel is om de studenten bekend te maken met de casus en de verschillende perspectieven. De studentengroepen zullen ook deze eerste dag worden gemaakt zodat men de tijd heeft om elkaar te leren kennen.
woensdag 17 juni
10.00-12.00 Rondwandeling Den Haag langs het tracé van de Atlantikwall
12.00-13.00 Lunch
13.00-17.00 Debatmiddag aan de hand van drie stellingen om studenten na te laten denken over het omstreden erfgoed dat de Atlantikwall is.
maandag 29 mei
10.00-12.00 Rondleiding in een Atlantikwall bunkermuseum (Scheveningen of Noordwijk)
dinsdag 30 mei tot vrijdag 2 juni
Workshop, elke dag van 9.00 tot 17.00
